เพลงชั้นเดียว

        เพลงชั้นเดียว หมายถึง เพลงที่มีจังหวะเร็ว หรือเรียกว่าเพลงเร็ว จะสังเกตได้จากเสียงฉิ่ง ปกติแล้ว การตีฉิ่งจะเริ่มด้วยเสียง ฉิ่ง และจบด้วยเสียง ฉับ ตีสลับกันไปจนกว่าจะจบการบรรเลง ถ้าช่วงระหว่างเสียงฉิ่ง และฉับเร็วกระชับติดกันก็แสดงว่าเป็นเพลงชั้นเดียว หรือสังเกตได้จากทำนองร้อง เพลงชั้นเดียวจะร้องเอื้อนน้อย หรือไม่มีการร้องเอื้อนเลยก็ได้  
        เพลงชั้นเดียว ใช้ขับร้องและบรรเลงประกอบการแสดงมหรสพต่างๆ ตัวอย่างเพลงชั้นเดียว ได้แก่

เพลงนาคราช
บทร้อง  ยง อิงคเวทย
     ถ้าแม้นลูกปลูกฝ้ายไว้ต้นเดียวอยู่โดดเดี่ยวพอถูกลมก็ล้มได้
ถึงจะปลูกสักร้อยยังน้อยไปพายุใหญ่พัดมาก็น่ากลัว
ควรปลูกให้มากต้นจนเต็มไว้จึงจะได้ช่วยแบ่งแรงกันทั่ว
พายุใหญ่พัดไกวจนไหวตัวก็ไม่กลัวว่าจะล้มเพราะลมเอย
เพลงหนีเสือ
บทร้อง  มนตรี ตราโมท
     จะหนีตัวไข้ป่วยด้วยย้ายบ้านไม่เป็นการหนีรอดปลอดไปได้
เพราะโรคร้ายย้ายติดชิดตัวไปอยู่ที่ไหนโรคนั้นก็พลันมี
ถ้าหนีด้วยรักษาอนามัยมันอยู่ในความสะดวกอย่างถ้วนถี่
ให้บ้านเรือนร่างกายสดใสดีก็จะหนีโรคภัยได้พ้นเอย