บ้านรำไทย ดอนเมือง (www.banramthai.com)

แม่บทเล็ก

        แม่บทเล็ก เป็นการแสดงที่ตัดตอนมาจากบทละคร ในเรื่องรามเกียรติ์ตอนนารยณ์ปราบนนทุก  เรื่องราวมีความเป็นมา ดังนี้
        นนทุกเป็นยักษ์มีหน้าที่คอยล้างเท้าเทพบุตรนางฟ้า ณ เชิงเขาไกรลาส เพื่อขึ้นเฝ้าพระอิศวร  บรรดาเทพบุตรนางฟ้าทั้งหลายพากันข่มเหงโดยเขกศีรษะ และถอนผมจนศีรษะนนทุกล้าน นนทุกเสียใจจึงขอพรพระอิศวร ให้นิ้วของตนเป็นเพชรชี้ใครตายทั้งสิ้น และชี้บรรดาเทวดานางฟ้าที่มารังแกตนให้ถึงแก่ความตาย  
ทราบถึงพระนารายณ์และรู้ชะตาของนนทุก ว่าจะตายด้วยหลงเสน่ห์สตรี จึงแปลงองค์เป็นหญิงรูปงามไปคอยท่านนทุก นนทุกนั้นเมื่อพบหญิงสาวมีสิริโฉมโสภา จึงเข้าเกี้ยวพาราสี นางทำกลมารยาให้นนทุกรำตามตนด้วยเพลงชมตลาด
เรียกว่า รำแม่บท
        แม่บทเล็ก เป็นท่ารำมาตรฐานหรือแม่ท่า ใช้ทำนองเพลงชมตลาด มีลีลาเอื้อนช้า นุ่มนวลและอ่อนช้อยตามลักษณะของท่ารำไทยเป็นแบบมาตรฐาน ซึ่งผู้ฝึกนาฎศิลป์จะต้องฝึกรำให้คล่องแคล่วชำนาญ เพื่อเป็นพื้นฐานในการรำเพลงอื่นๆ

          เทพนมปฐมพรหมสี่หน้า สอดสร้อยมาลาเฉิดฉิน (โบก)
     ทั้งกวางเดินดงหงส์บิน กินรินเลียบถ้ำอำไพ (โบก)
(ดนตรีรับ)
     อีกช้านางนอนภมรเคล้า แขกเต้าผาลาเพียงไหล่ (โบก)
     เมขลาโยนแก้วแววไว มยุเรศฟ้อนในอัมพร (โบก)
(ดนตรีรับ)
     ยอดตองต้องลมพรหมนิมิต อีกทั้งพิสมัยเรียงหมอน (โบก)
     ย้ายท่ามัจฉาชมสาคร พระสี่กรขว้างจักรฤทธิรงค์ (โบก)
(ดนตรีรับ)

 

 

ท่าออก

ท่ารำจาก...บ้านรำไทย ดอนเมือง (www.banramthai.com)

(แสดงท่ารำโดย น้องมิ้นท์ และน้องฝน)

 

เริ่มต้นวิ่งซอยเท้าถี่ๆใช้ท่าสอดสร้อยมาลา แล้วซอยเท้าอยู่กับที่

  ใช้ท่าสอดสร้อยมาลา แล้วซอยเท้าอยู่กับที่
  มือซ้ายตั้งวงระดับอก มือขวาจีบคว่ำประเท้าซ้าย มือซ้ายส่งจีบไปข้างหลัง มือขวาวงบน นั่งลงคุกเข่า วางมือทั้งสองไว้ที่หน้าขา 
เทพนม ยกมือประนมระหว่างอก
ปฐม มือทั้งสองตั้งวงประสานกันระดับอก ยกวงขวาทับวงซ้าย กระดกเท้าขวา
พรหมสี่หน้า มือทั้งสองจีบคว่ำแล้วยกขึ้นตั้งวงบัวบาน กระดกเท้าซ้าย
สอดสร้อย ตั้งเท้าซ้ายขึ้นข้างหน้า มือขวาตั้งวงบน มือซ้ายจีบชายพก
มาลา ลุกขึ้นยืนหมุนตัวไปทางขวา มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาจีบที่ชายพก อียงขวาแตะเท้าขวา หมุนตัวไปทางขวา วิ่งรอบตัวหันมาด้านขวา
เฉิดฉิน มือซ้ายจีบระดับปาก มือขวาตั้งวงระดับเดียวกัน เอียงซ้าย ก้าวเท้าขวาเปลี่ยนมือขวาเป็นวงบัวบาน มือซ้ายตั้งวงหน้าระดับปาก เอียงขวา กระดกเท้าซ้าย
(โบก) มือขวาตั้งวง มือซ้ายจีบระดับชายพก เอียงซ้าย ประเท้าซ้ายยกขึ้น
  มือซ้ายตั้งวงหน้า มือขวาจีบส่งหลัง วางส้นเท้าที่ประลง เอียงขวา
ทั้งกวางเดินดง ถอยเท้าซ้ายลงหลังยกเท้าขวาข้างหน้า ก้าวเท้าขวาลง มือซ้ายยื่นเหลื่อมไปข้างหน้า นิ้วชี้กับนิ้วกลางเหยียดตึง นิ้วที่เหลือทั้งสามเก็บรวมกันไว้มือขวายื่นเหลื่อมไป
ข้างหน้า ต่ำกว่ามือซ้าย เอียงขวา
หงส์บิน มือทั้งสองจีบหงายแล้วส่งแขนไปข้างหลังยกเท้าซ้ายขึ้น เอียงซ้ายตรงคำว่า "หงส์"
  เปลี่ยนจีบเป็นตั้งวงบนทั้งสองข้าง หมุนตัวซอยเท้าถี่ๆไปทางซ้ายตรงคำว่า "บิน"
กินริน ก้าวเท้าซ้าย จีบคว่ำทั้งสองมือ เอียงซ้าย ยกเท้าขวาขี้น มือซ้ายจีบปรกข้าง มือขวาจีบหงายเหยียดแขนตึงระดับไหล่ เอียงขวา
เลียบถ้ำ ก้าวเท้าขวาหมุนตัวจากทางซ้ายมาทางขวา พร้อมกับม้วนมือจีบทั้ง 2 ข้างคลายออก มือซ้ายป้องหน้า อยู่สูงระดับศีรษะ กันมือออกไปข้างๆ มือขวาคลายจีบออกหงายฝ่ามือและงอศอกเช้าเล็กน้อย ยกเท้าซ้ายขึ้น เอียงซ้าย
วางเท้าซ้าย วิ่งมาด้านซ้าย มือขวาวาดส่ายขึ้นลง
อำไพ ก้าวเท้าซ้ายไขว้มาข้างหน้า มือทั้งสองจีบหงายระดับชายพก เอียงขวาพร้อมกับกระทุ้งเท้าขวา มือขวาตั้งวงบน มือซ้ายตั้งมือวงแขนตึงระดับไหล่ เอียงซ้าย
(ดนตรีรับ)
อีกช้า ถอนเท้าซ้าย ยกเท้าขวา จีบคว่ำทั้งสองมือระดับหน้าท้อง เอียงซ้าย คลายจีบทั้งสอง มือซ้ายตั้งวงล่าง มือขวาเหยียดตึงไปข้างๆระดับไหล่เอียงขวา วางเท้าขวาลง
นางนอน หมุนตัวไปทางด้านซ้าย ยกเท้าซ้าย มือซ้ายหงายฝ่ามือไปทางด้านข้างงอศอก มือขวาตั้งวงล่าง เอียงซ้าย
วางเท้าซ้ายไขว้เอียงขวา มือซ้ายวงบน มือขวาจีบข้างวงวง เปลี่ยนเป็นเอียงซ้าย ประเท้าขวา ซอยเท้ากลับมาด้านหน้า
ภมรเคล้า หันมาด้านหน้า ย่อตัวเท้าขวาก้าวข้างแล้วยืดตัวขึ้น มือขวาตั้งวงบน มือซ้ายยกขึ้นจีบปัดไปทางขวาระดับเดียวกับวง เอียงขวา แตะจมูกเท้าซ้ายกับพื้น
แขกเต้า ย่อตัวเท้าขวาก้าวข้าง มือขวาจีบปรกข้าง มือซ้ายจีบต่อศอก เอียงซ้าย ยกเท้าซ้าย
ผาลา เท้าซ้ายวางหลัง ยกเท้าขวาขี้น มือขวาม้วนจีบออกตั้งวงบน มือซ้ายเลื่อนไปทางซ้าย ตั้งวงแล้วหงายฝ่ามือ งอศอก ก้าวเท้าขวาลงด้านหน้า เอียงขวา
เพียงไหล่ ถอยเท้าขวา หมุนตัวมาทางขวาเอียงขวา มือทั้งสองจีบคว่ำระดับชายพก ประเท้าซ้าย เอียงซ้าย ซอยเท้าถี่ๆ มาด้านหน้า ก้าวเท้าขวากระดกเท้าซ้าย หงายฝ่ามือทั้งสองออก งอศอก ตั้งระดับไหล่
เมขลา ก้าวเท้าซ้าย มือซ้ายจีบปรกข้าง มือขวาตั้งวงสูง เอียงซ้าย ม้วนจีบซ้ายเปลี่ยนเป็นตั้งวงบน หงายฝ่ามือขวาลงเป็นวงกลางแล้วจีบล่อแก้วหักข้อมือลง เอียงขวา กระดกเท้าขวา
โยนแก้ว หันตัวมาด้านหน้า ก้าวเท้าขวา ก้าวเท้าซ้าย เดินมือล่อแก้วมาข้างหน้า มือซ้ายจีบส่งหลัง มือล่อแก้วตรงหน้าผากคล้ายจีบปรกหน้า เอียงซ้าย กระดกเท้าขวา
แววไว ก้าวเท้าขวาลงข้างหน้า เปิดส้นเท้าซ้าย ซอยเท้าลดจีบล่อแก้วลงหงายข้อมือ เอียงขวา แล้วเลื่อนล่อแก้วตั้งข้อมือระดับอก เลื่อนแก้วออกหงายข้อมือ เอียงขวา ลักคอทางซ้าย เลื่อนแก้วเข้าตั้งข้อมือขึ้นระดับอก เอียงซ้าย ลักคอทางขวา
มยุเรศ ก้าวเท้าซ้ายข้างหน้า มือทั้งสองจีบหงายระดับอก เอียงซ้าย กระดกเท้าขวา เปลี่ยนจีบเป็นตั้งวงกลางทั้งสองข้าง ศีรษะตรง
ฟ้อนใน ก้าวเท้าขวา หันตัวมาทางขวา เปลี่ยนมือในท่าสอดสร้อย เอียงซ้าย กระดกเท้าซ้าย มือซ้ายส่งขึ้นตั้งวงบน มือขวาจีบคว่ำแล้วเปลี่ยนเป็นวงแขนตึง เอียงขวา
นภาพร  ประเท้าซ้าย แล้วซอยเท้าหมุนมาทางซ้าย ก้าวเท้าซ้าย มือขวาจีบคว่ำระดับเอว มือซ้ายหงายฝ่ามือ งอศอก เอียงขวา กระทุ้งเท้าขวา มือขวาม้วนขี้นตั้งวงบัวบาน มือซ้ายตั้งวงเหยียดแขนตึงระดับไหล่ เอียงซ้าย
(ดนตรีรับ)
ยอดตอง ก้าวเท้าซ้าย เอียงขวาหันตัวมาด้านหน้า มือขวาตั้งวงกลาง มือซ้ายจีบระดับเดียวกัน มือขวาเปลี่ยนจีบปรกหน้าเอียงซ้าย มือซ้ายจีบส่งหลัง กระดกเท้าขวา
ต้องลม มือขวาเปลี่ยนเป็นวงบน เอียงขวา เปลี่ยนเป็นจีบ เป็นวงและจีบอีกครั้ง ย่อยุบตามจังหวะด้วย
พรหมนิมิต ก้าวเท้าขวา กระดกเท้าซ้าย ประนมมือระหว่างอก ปลายมือทั้งสองบานออก
อีกทั้งพิสมัย มือทั้งสองตั้งวงไขว้กันทาบเหนืออก ก้าวซ้ายเอียงซ้าย หมุนตัวไปทางขวารอบตัว
เรียงหมอน หันตัวมาด้านหน้า ก้าวเท้าขวา มือทั้งสองจีบระดับหน้าท้อง เอียงซ้าย กระทุ้งเท้าซ้ายยกขึ้น มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาเหยียดแขนตึงระดับไหล่ เอียงขวา
ย้ายท่า ถอนเท้าขวา เอียงขวา มือขวาปล่อยจีบแล้วตั้งวง เอียงซ้าย แทงมือและหมุนตัวไปทางซ้าย
มัจฉา มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาจีบหงายแขนตึงระดับไหล่ ยกเท้าขวาแตะครึ่งน่องเท้าซ้าย เอียงขวา
ชมสาคร หมุนตัวมาทางขวา เอียงขวา มือซ้ายยกขึ้นป้อง มือขวาหงายฝ่ามือ งอศอก ยกเท้าซ้าย เอียงซ้าย
พระสี่กร หันตัวมาด้านหน้า ก้าวเท้าซ้าย มือทั้งสองจีบล่อแก้วคว่ำแล้วหงายข้อมือ งอศอกระดับไหล่ ยกมือจีบล่อแก้วขึ้นตั้งระดับวงกลาง กระดกเท้าขวา
ขว้างจักร หันตัวไปทางขวา วางเท้าขวา เอียงซ้าย แทงมือขวาในท่าล่อแก้ว ยกขึ้นตั้งระดับวงบน มือซ้ายทำท่าล่อแก้วระดับวงล่าง วางเท้าซ้ายแล้วยกเท้าขวาขึ้นด้านหน้า เอียงขวา ประเท้าขวา ซอยเท้าหมุนตัวทางขวา
ฤทธิรงค์ ก้าวเท้าขวา มือซ้ายจีบล่อแก้วคว่ำ มือขวาจีบล่อแก้วหงาย มือซ้ายล่อแก้วยกขึ้นตั้งเป็นวงบัวบาน มือขวาล่อแก้วระดับวงล่าง ยกเท้าซ้ายขึ้นเอียงซ้าย
(ดนตรีรับ)